• Als je heel hard roept.

  501 woorden, 3 minuten leestijd.

  Aangekomen bij het Nationaal Archief staan er veel oudere mensen, al dan niet met familie, in de rij om een pasje aan te vragen. Ook degenen die al een pasje hebben, moeten aansluiten, omdat hun oude pas vervangen moet worden. Het pasjessysteem is vernieuwd. Dit zorgt voor ongemakkelijkheid in de rij. Oudere mensen zijn nog ongeduldiger dan kinderen, bedenk ik.

  Eenmaal door de beveiliging sta ik opnieuw in de rij. De sfeer is bedrukt. Iedereen lijkt te denken dat de mensen hier zijn om te ontdekken wat er over hun familie fout was in de oorlog. Ze willen inzage in een CABR-dossier, waarvoor een reservering nodig is.

  Ik sta ook in de rij, maar om onderzoek te doen naar een NSB-burgemeester. Hij werkte in het dorp waar Kees, mijn achter-achterneef, ondergedoken zat.

  Achter mij in de rij staat een oudere dame. Ze oogt zichtbaar gespannen.
  ‘Ik heb het dossier van mijn vader aangevraagd,’ zegt ze. ‘Ik heb hem nooit gekend, maar in de familie zijn er twijfels of hij fout was. Vanmorgen had ik ruzie met mijn man omdat ik hierheen ging. Hij wil alles laten rusten, want het is verleden tijd. Maar het is mijn vader, en ik wil het weten.’

  Even later zitten we naast elkaar aan een drukke tafel. Een vrouwelijke beveiliger is overenthousiast en draagt haar regels op aan iedereen die er zit. Het zorgt voor ergernis; mensen zuchten en mopperen.

  Ik heb twee dossiers die ik moet doorpluizen. Terwijl ik op mijn laptop gegevens noteer—getuigenverslagen en het eigen relaas van de burgemeester—lees ik dat hij op Dolle Dinsdag het dorp ontvluchtte. Later werd hij opgepakt en zat hij een jaar in Kamp Wolvega. Hij was lid van diverse Duitsgezinde groepen, waaronder de NSB en de SS. Maar dat was hij vergeten, beweerde hij. Volgens hem had hij zich pas aan het einde van de oorlog aangesloten, maar uit bewijsmateriaal blijkt dat hij al in 1942 lid was.

  Getuigen verklaren dat de burgemeester een NSB’er was en precies wist waar onderduikers zich bevonden. Maar hij zou nooit iemand hebben verraden, beweerde hij. Dat lees ik later nog een keer, wanneer hij terechtstaat. Hij zou nooit iemand verraden.
  Als je heel hard roept dat je nooit iemand zou verraden, had je het dan toch gedaan?

  ‘Sorry, mag ik u wat vragen?’ hoor ik naast me. Een zichtbaar geëmotioneerde dame knippert haar tranen weg.
  ‘Ik heb net een foto van mijn vader gezien. Ik heb hem nog nooit op een foto gezien. Maar nu zeggen ze hier dat ik er geen foto van mag maken of een kopie mag krijgen!’

  Ik zucht en schud mijn hoofd. Dat mag inderdaad niet.
  ‘Beschrijf hem maar zo goed mogelijk op papier,’ probeer ik nog. Maar ze is er helemaal van overstuur.

  Later, bij mijn kluisje, terwijl ik mijn jas en andere spullen pak, hoor ik een echtpaar fluisteren. Ze hebben het over iemand.
  ‘Het is zo triest,’ zegt de vrouw tegen de man. ‘Dat je dit nu pas mag weten.’

  12/03/2025

• Internationale Vrouwendag.

  544 woorden, 3 minuten leestijd.

  Ik kreeg de vraag waarom de Women’s March op Internationale Vrouwendag, 8 maart 2025, zo nodig was. Ik ging erheen en ik vertel je waarom dit nodig was en is.

  

   Loonongelijkheid
  Vrouwen krijgen op sommige werkplekken nog altijd niet hetzelfde betaald voor exact hetzelfde werk als mannen. De smoes dat vrouwen niet goed kunnen onderhandelen, heeft daar niets mee te maken.

  Onderzoek naar vrouwengezondheid
  Vrouwenziektes krijgen minder prioriteit dan mannenziektes. Symptomen die bij vrouwen anders zijn dan bij mannen, worden onvoldoende onderzocht. Klachten van vrouwen worden vaker afgedaan als “mentaal”, terwijl ze later ernstiger blijken dan gedacht. Hart- en vaatziekten bij vrouwen worden onderschat. Ondertussen krijgt erectieproblematiek bij mannen meer aandacht en geld dan cyclusgerelateerde klachten en ziektes bij vrouwen. (In Frankrijk wordt gelukkig de vrouwenziekte Endometriose gezien als een maatschappelijke ziekte, omdat vrouwen én mannen er last van ondervinden in hun dagelijkse bestaan.)

   Vrouwen en werk
  Vrouwen die hun mening geven – zowel privé als op de werkvloer – moeten vaak “een toontje lager zingen” of worden als “bitchy” bestempeld. Mannen die hetzelfde doen, worden gezien als krachtig en standvastig. Vreemd toch?

  

  Nog steeds werken meer mannen fulltime dan vrouwen, mede door de ongelijke rolverdeling thuis. De zorg voor kinderen en het huishouden komt vaker op de schouders van de vrouw terecht. Mannen krijgen lof voor hun “papadag”, terwijl vrouwen die parttime werken worden weggezet als verwend. Ik kan de columns en artikelen van Heleen Mees, Marianne Zwagerman en Liesbeth Staats nog herinneren. Om niet te spreken over de uitingen van Sander Schimmelpenninck. ‘Parttime werken is een luxe, geen grondrecht en is niet meer vol te houden in deze tijd.’ Veel mensen die hierover oordelen, hebben zelf een oppas, gastouder of nanny om voor hun kinderen te zorgen. Misschien zelfs ook een tuinman, en een huishoudelijke hulp. *kuch.*

  We kijken te vaak alleen naar betaald werk als maatstaf voor maatschappelijke deelname. Maar mantelzorg – een taak die nog steeds grotendeels door vrouwen wordt uitgevoerd – is óók werk. Veel vrouwen combineren zorg voor hun ouders met de zorg voor hun kinderen en een baan. Ik lees het boek Alle Moeders Werken Al van Anja Meulenbelt. Aanrader!

   Seksuele intimidatie en geweld
  Seksuele intimidatie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Op de werkvloer, onderweg, online. Vrouwen herkennen de reflex om een sleutelbos stevig in de hand te houden wanneer ze ‘s avonds alleen over straat lopen. Ze ontvangen ongevraagde seksuele berichten en krijgen opmerkingen over hun uiterlijk.

  

  Meer vrouwen dan mannen worden mishandeld door hun partner. De meest extreme vorm hiervan is femicide: moord op vrouwen omdat ze vrouw zijn.

   Mansplaining
  Veel mannen hebben de neiging om vrouwen op een neerbuigende, kleinerende manier uit te leggen hoe iets “echt” zit, zonder zich af te vragen of hun gesprekspartner misschien dezelfde, of juist méér kennis heeft over het onderwerp.

  Zelfbeschikking
  Vrouwen hebben het recht om zelf te beslissen over hun lichaam. Dit geldt ook voor abortus. Er zijn schrijnende situaties waarin een vrouw niet in staat is om een kind te dragen – dat is háár keuze en háár lijden.

  En dan zijn er altijd mannen die verongelijkt sputteren dat vrouwen óók lelijk kunnen doen. Dat ook zij “maar gewoon man zijn door geboorte”. Maar zelfs dan heb je als man nog altijd meer vinkjes gekregen dan een vrouw.

  09/03/2025

• Weet je nog, toen?

  361 woorden, 2 minuten leestijd.

  Peggy appte dat ze in een volledige lockdown zat. Ze kon als directeur weinig uitrichten op dit moment en het frustreerde haar. Ze mocht niet naar buiten en had een bewijs nodig van de gemeente om de straat op te kunnen. Militairen zetten met roadblocks de straten af en arresteren mensen die zich niet aan de nieuwe orde houden! schreef ze in grote letters. Ze vroeg hoe het hier was. Vrij rustig, schreef ik. We blijven zoveel mogelijk binnen. Doe voorzichtig! appte ze nog. Het leek een surrealistisch app gesprek. Alsof de Apocalyps om het hoekje keek. Ze stuurde vervolgens een foto naar me toe. Het centrale plein Puerta del Sol was helemaal leeg.

  

   Een paar weken geleden zat ik in een wachtkamer. Op dat moment mocht iedereen nog naast elkaar zitten en nerveus voor zich uitkijken naar grote klokken en lange gangen waar verplegend personeel heen en weer liep en waar de arts de hoek om kwam om iemands naam te noemen zodat je opstond en mee liep naar het hol van de leeuw. Even ervoor had ik nog buiten, aan de zijkant van de draaideur, een peuk gerookt. Ik werd er rustig van. Het gevoel dat de onzichtbare riem die om mijn longen steeds nauwer trok negeerde ik. Wel was ik naar de huisarts gegaan omdat ik het bloed dat ik ophoestte vreemd vond. Het waren maar spatjes dus ik maakte me geen zorgen. Eerst dacht ik nog dat ik een wondje in mijn mond had. Ik had de binnenkant van mijn mond bekeken in de badkamerspiegel. Mijn huisarts wilde toch een longfoto laten maken in het ziekenhuis. Ik wuifde het weg. Alleen hypochonders zouden nu doodsbang zijn.

  Dokter Aartman had gebeld, of ik wilde terugbellen. Het bericht stond op mijn telefoon. Ik zat op de fiets onderweg naar huis toen ik de telefoon hoorde, maar ik was te laat met opnemen. Thuis legde ik mijn boodschappen in de keuken en staarde naar mijn telefoon. Toen ik terugbelde kreeg ik zijn secretaresse aan de lijn die me vroeg morgenochtend langs te komen voor een gesprek.

  ‘Kan het niet telefonisch?’ Even was het stil.

  Fragment uit
  Dicht – een klein verhaal.
  

  01/03/2025

• Muziek en feestjes!

  348 woorden, 2 minuten leestijd.

  Lieve Q,

  Al jaren wil je tante Carnaval met jou vieren. Elk jaar kijk ik wanneer het gevierd wordt en of we samen ergens naartoe kunnen, maar steeds lukt het niet om een geschikte dag te vinden. Onze vakanties vallen ook niet altijd samen. Maar dit jaar was het eindelijk zover! Op vrijdag werd er op jouw school Carnaval gevierd én ik was vrij!

  Dus, om half zeven sprong tante Karin haar bed uit, kleedde zich snel aan en vertrok met de trein naar Nijmegen. Jouw school staat naast de Sint Maartenskliniek, waar ik me omkleedde. Een gouden blouse, een rode zakdoek en een glittersterren-diadeem—de sterren bewogen vrolijk heen en weer.

  Toen ik bij de klas kwam, zag je me al in de gang. Je straalde toen ik binnenkwam, je was helemaal blij! De andere kinderen vonden mijn bewegende sterren ook erg interessant.

  Om elf over elf stond iedereen klaar voor de optocht. Het was droog, de zon probeerde door te breken en langs de route stonden veel mensen te kijken en te klappen. Voor ons liep een mevrouw met een grote box waar muziek uit kwam. Je genoot volop, lachte en keek blij om je heen.

  De optocht begon op de speelplaats van de school en ging via de straat omhoog naar de voordeur van het ziekenhuis. Binnen stonden rijen mensen te wachten: artsen, verpleegkundigen, patiënten in bedden, bezoekers, mensen van de revalidatie, de receptie en nog veel meer. Ook papa’s, mama’s, opa’s en oma’s waren erbij. Wat was het druk met mensen die speciaal kwamen kijken!

  Tante Karin probeerde af en toe te stoppen met lachen en grijnzen, maar dat lukte gewoon niet! De juf keek een paar keer naar jou en zei verwonderd: “Dit vindt ‘ie zo leuk, hè?” En ja, dat klopt helemaal—jij houdt van muziek en van feestjes!

  Lieve Q, ik heb zó genoten van deze dag. Ik vond het ontzettend gezellig en keek er echt naar uit om samen met jou Carnaval te vieren. We hebben gelachen, gedanst en een echt feestje gevierd!

  Fijne vakantie, Q. Ik zie je snel weer!

  01/03/2025

• De rode zakdoek.

  281 woorden, 1 minuut leestijd.

  De trap naar de zolder van mijn ouderlijk huis was voor mij jarenlang een grens tussen toen en nu, een weg die ik niet bewandelde. Het zware gordijn ervoor hield niet alleen de kou tegen, maar ook de herinneringen die daarboven sluimerden. Maar toen mijn ouders er niet meer waren, voorgoed, schoof ik het gordijn open en klom naar boven.

  De zolder ademde verleden. Het schuine dak boog zich als een beschermende hand over de ruimte. Een loodzware werkbank stond er, bedekt met stof. Enkele spijkers lagen achteloos verspreid, alsof iemand ze ooit nog zou oppakken. Dozen met kerstspullen en lichtslingers, stukken opgerold tapijt, een kast stond op de overloop. Toen ik die kast opende, zag ik de carnavalsspullen. Een vlaag van vroeger waaide door me heen. Ik glimlachte, stak mijn hand uit en haalde er een rode zakdoek uit. Ik nam die zakdoek mee naar huis.

  Gisteren, toen ik tussen de spullen in mijn werkkamer rommelde, zag ik diezelfde rode zakdoek weer. Even stond de tijd stil. Ik hield hem vast, liet mijn vingers over het patroon glijden. In een flits was ik weer dat kind, bij de kinderoptocht, vooraan bij het Kuikentjesbal in de Soos. Een keer had ik zelfs meegedaan met een optocht. De muziek, de kleuren, de magie van carnaval – het was er allemaal weer.

  Morgenochtend pak ik de trein naar de school van mijn neefje. Hoe verder het zuiden in, hoe minder mijn rode sterrendiadeem en zakdoek zullen opvallen. Net zomin als mijn gouden blouse over mijn jas. Mijn neefje zal zijn drakenpak dragen. Daar wordt carnaval gevierd zoals het hoort. Zoals het altijd was. Zoals het altijd zou moeten zijn.

  27/02/2025

Privacyverklaring.