Toen twee jaar geleden in maart 2020 de lockdown een feit was, besloot Ramsey Nasr een essay te schrijven. Na alle kranten gelezen te hebben en films op Netflix gezien te hebben en hij begon te praten tegen zijn boeken in de kast was het tijd om te reflecteren. Het is een boek geworden met een persoonlijke worsteling over hoe wij als mensen een pandemie bestrijden en elkaar maar ook een scherpe blik werpt op de manier waarop het land zich gedraagt tegenover zijn burgers. De marktwerking komt aan bod. En de kunst. Hoe kan het toch zijn dat de kunst onderaan de ladder bungelt, als een koorddanser die wel wil klimmen maar wordt tegengehouden door iemand die zelf naar boven wil.

Het boek is als een novelle, een essay, (ja) een klein boek met een grote boodschap. De Fundamenten. We raken het empathisch vermogen kwijt hoe meer we willen groeien ten koste van de mens. Een groeimodel gaat over lijken, het voelt meer bij cijfers dan bij een hartslag.

Nasr stipt naar mijn mening terecht aan hoe een regering zelf niet het goede voorbeeld geeft (een goed voorbeeld doet volgen) en daardoor ongeloofwaardig wordt en niet meer terug kan keren naar die geloofwaardigheid. En het gebrek aan leiderschap. ‘Mensen moeten zelf verantwoordelijkheid nemen’ ‘Ze moeten het zelf regelen.’ Rutte zei het diverse malen. De makkelijkste manier om nooit hand in eigen boezem te hoeven steken. Het falen ligt op die manier nooit bij jou. Je moest het immers zelf regelen. Eigen verantwoordelijkheid.

En zo haken we meteen in op onze zorg. Onze zorg is een Titanic die koerst op een ijsberg. De kapitein stuurt niet meer en roept: ‘Je moet het zelf regelen!’ en brengt zichzelf in veiligheid want hij heeft de middelen voorhanden. Tegelijkertijd wordt Shell aangestipt, de Corona steun van KLM en Booking. We helpen een handje, toch wel. Als de status en het geld lonkt.

Ooit las ik een stuk dat Rutte het volkomen normaal vindt dat Nederland geen gelijkheid kent. Je hebt nu eenmaal mensen met een grotere portemonnee en een beter perspectief. Je moet het zelf maken. Zelf doen. Hij vergeet dat door die ongelijkheid mensen onderaan die ladder, die graag zelf op eigen kracht naar boven willen klimmen worden neergesabeld door hun eigen regering. We zien het toeslagenschandaal. Welke beerput hebben we nog meer?

Mensen een handje helpen? Maak het ze wel heel moeilijk, want o wee als ze er misbruik van maken. En ja, misbruik wordt overal gemaakt. Ook Rutte zelf. Als het hem uitkomt heeft hij geen actieve herinnering aan zaken die gevoelig liggen.

Genoeg over Rutte.

De Fundamenten is een maatschappij kritische essay in drie delen. Het is geschreven op een prettige toon ook al is het onderwerp serieus. Het zet je aan het denken. Het maakt het helder. Helaas wel.