Ze loopt met haar laarzen net naast de randen van de stenen omdat het raken van de laars op de lijn niet mag. Als ze de lijn raakt zal er vast iets gebeuren, iets waar ze geen controle over heeft en ze hoopt, denkt, fantaseert dat zolang zij niet de lijn raakt met haar laars alles oké is en blijft.

Zo zat ik in de jaren negentig in een klas met meiden en drie jongens te praten over dwang. In de les omgangskunde vloog de leraar uit de bocht en brak er een persoonlijk gesprek los over de gedachten die men had die we probeerden te sturen met allerlei andere gedachten. Het bleek, tot mijn verbazing, dat veel van mijn klasgenoten deze gedachtegang hadden. Denken dat je door bepaalde handelingen te verrichten de wereld (jezelf) onder controle houdt. Ik vond het fascinerend. Zo vertelde een klasgenoot dat zij de kastjes in haar kamer tien keer open en dicht moest doen anders voelde ze zich niet goed. Ze had geprobeerd ermee te stoppen maar daar werd ze alleen maar onrustiger van.

Er was ook een jongen in onze groep die zwijgend in de kring zat en alles aanhoorde. Pas aan het eind van het uiteenlopende gesprek met allerlei ervaringsverhalen stak hij vertwijfeld zijn hand op. ‘Wat als je denkt dat niets zin heeft.’ We keken hem fronsend aan. ‘Hoe bedoel je?’ vroeg de leraar. Hij verschoof op zijn stoel. Opeens was de klas stil. Iedereen keek naar hem. Ik ook.

‘Jullie hebben nog het idee door iets te moeten doen je alles onder controle hebt. Maar als je zelfs dat niet hebt en alles wat er in de wereld gebeurt aantrekt en denkt dat je er niets aan kunt doen, wat moet je dan?’

De leraar stond op en liep door de klas. Wij volgden haar met onze ogen, ondertussen dachten we na over deze verontrustende vraag. ‘We zijn nietig.’ sprak de leraar toen. ‘We zijn klein. We kunnen de wereld niet alleen veranderen. Wel in onze eigen omgeving. Zingeving is een doel bepalen en voor anderen iets goeds doen. Als we denken dat anderen meer macht hebben dan wij en wij denken dat we er niets aan kunnen doen voelen we ons onbehaaglijk. Ben je depressief?’

Eerlijk gezegd weet ik niet meer wat er toen gebeurde. Ik weet wel dat onze klas langer bleef zitten en dat we behoorlijk ontdaan waren nadat de les voorbij was. Tijdens mijn opleiding agogisch werk maakten we wel vaker van dit soort momenten mee. Zo was er ook een meisje dat paniekaanvallen kreeg. Ze kronkelde op de vloer, hapte naar adem en dacht dat ze doodging.

Of de leraar een antwoord kreeg op haar vraag en of de jongen antwoord kreeg op zijn vraag weet ik ook niet meer. Ik weet wel dat ik jaren later tijdens mijn werk met kinderen en niet lekker in mijn vel zat, de bakjes waar hun kleding in lag recht legde en bedacht dat we op bepaalde momenten allemaal zekerheden nodig hadden.

Ik denk aan het meisje van zes dat met haar laarzen niet op de lijnen van de stenen mag staan. ‘Ontkennen is waanzin uitnodigen. Accepteren is controleren.’ (Unknown.)