Lang geleden heb ik de film “August: Osage County” gezien, met Meryl Streep en Julia Roberts in de hoofdrollen. Onlangs heb ik het gelijknamige toneelstuk (geschreven door Tracy Letts) in Amsterdam gezien, dat meer dan drie uur duurde, met dank aan Porgy Franssen, die een van de rollen speelt in het stuk.
Het verhaal draait om drie dochters die weer bij elkaar komen nadat hun vader vermist wordt. Ze vermijden het liefst het ouderlijk huis, vooral vanwege hun moeder, die niet bepaald het warmste type is. Maar de familieband brengt hen samen, want familie kies je niet, die is er gewoon.
Moeder Violet en haar zus groeiden op in een omgeving zonder liefde, en ook Beverly Weston, Violets man, had geen gemakkelijke jeugd, hij woonde met zijn broertje en moeder van armoe in een oude groene auto.
Wanneer Beverly vermist raakt, verzamelt de familie zich. Kort voordat Beverly verdwijnt, heeft hij een Native American meisje aangenomen als huishoudster. Ze beweegt geruisloos door de chaotische scènes van de familie, ruimt op en blijft zwijgen. Ze hoort alles en ziet meer dan de anderen.
Violet is gebroken en grijpt naar meer pillen dan goed voor haar is. Haar hulpeloosheid zet de drie dochters aan tot actie, elk op hun eigen manier. De een voelt meer verantwoordelijkheid en blijft bij haar moeder in de buurt, de ander is al lang geleden vertrokken, en de laatste dochter lacht alles weg. Het zijn allemaal manieren om met de situatie om te gaan. Coping.
Na enkele dagen wordt Beverly dood aan de rand van een meer gevonden, vermoedelijk zelfmoord. Het lichaam moet geïdentificeerd worden, maar geen van de dochters kan het aan om hun moeder hiermee te belasten. Dus neemt de oudste dochter Barbara de zware taak op zich, zoals ze altijd doet wanneer haar hulpeloze moeder haar nodig heeft.
Na de begrafenis escaleert alles. Violet, die al geen blad voor de mond neemt, laat nu alles eruit komen. Ze kwetst opzettelijk, zaait verdeeldheid en vergalt de sfeer. Het is moeilijk om medeleven voor haar te voelen, wanneer ze zulke harde klappen uitdeelt.
Moeder Violet: ‘Zeker, een veiling is een goed idee. Sommige dingen zijn echter, zoals het zilver, een aardige cent waard. Maar als je wilt, verkoop ik het aan jou, goedkoper, dan op een veiling. ‘
Dochter Barbara: ‘Of je komt misschien nooit aan de veiling toe en dan kunnen we het gewoon gratis krijgen nadat je sterft.’ ~ uit Oklahoma, Osage County.
Uiteindelijk, wanneer iedereen zijn zegje heeft gedaan en de emoties zijn uitgesproken, vertrekt iedereen uitgeput naar huis. Alleen de verbitterde Violet blijft achter, met het Native American meisje van de huishouding. Alleen zij kan haar troosten.
De laatste tijd lees ik veel over onbewust aangeleerd gedrag en de overdracht van trauma’s binnen families. Hoe je gedrag en zelfs gevoel doorgeeft aan volgende generaties. Dit toneelstuk laat op indringende wijze zien hoe gedrag en emotie wordt overgedragen. Hoe jouw reacties als opvoeder invloed hebben op hoe je kinderen communiceren en omgaan met emoties. Dit gedrag is momenteel jouw enige vorm van communicatie, en het is, denk ik, belangrijk om te leren hoe je op andere manieren kunt communiceren. Als je geneigd bent je emoties binnen te houden of moeite hebt met het begrijpen en uiten van emoties (misschien zelfs niet weet hoe het voelt), geef je dit onbewust door aan (je) kinderen door zelf ook te zwijgen en niet goed te weten hoe je met emoties moet omgaan. Dit kan resulteren in volwassenen die moeite hebben met communiceren met hun partner, kinderen en collega’s. Het is geen kwestie van schuld, maar van begrip en bewustwording. Het wil ook niet zeggen dat het altijd zo werkt, gelukkig kunnen mensen door middel van zelfreflectie inzien wat nodig is om het anders te doen.
Ik vond het toneelstuk een meesterwerk van psychologie, met de nodige zwarte humor. Als je dit toneelstuk nog zou willen zien, kijk dan hier naar de speeldata. Hier een radiofragment over het stuk.