Vanaf 2025 dienen pedagogisch medewerkers in de gastouderopvang jaarlijks een opleiding of cursus te volgen om zichzelf te blijven ontwikkelen. Helaas zijn er gastouders die dit niet voldoende doen en daardoor vastlopen in hun vak. Sommige gastouders hebben weliswaar een lager opleidingsniveau en missen mogelijk ook de capaciteit om zich verder te ontwikkelen, terwijl anderen met jarenlange ervaring en een hogere opleiding wel actief investeren in hun professionele groei. Helaas merk ik dat media en zelfs gastouderbureaus deze groep op een hoop gooit.

Voor mijzelf geldt dat de aangeboden cursussen zoals ‘spelen in de natuur’, ‘het gebruik van papier’ en ‘hoe te handelen wanneer een gastkind valt’ niet toereikend zijn. Ik werk sinds mijn 22e in de kinderopvang, in allerlei settings; BSO, KDV, thuiszorg en als gastouder, en heb in die jaren aanvullende cursussen gevolgd. Voor mij zijn verdiepingscursussen van belang. Hoe werkt het puberbrein? Hoe ga je om met kinderen waarbij het glas half leeg is in plaats van half vol? Welke tools gebruik je om positieve gesprekken te voeren?

Tijdens de coronapandemie ben ik gestart met een online opleiding in positieve psychologie. Dit initiatief nam ik niet alleen omdat ik het wilde toepassen in mijn werk – hoewel dat al gebeurde – maar ook om mensen te begeleiden via mijn eigen online cursus Life Review. Het was een fascinerende opleiding waar ik veel van heb geleerd. Het is zeker leerzaam als je met kinderen (en ouders) werkt waar angst heerst voor teleurstelling, bijvoorbeeld op school of als afspraken niet doorgaan. Communiceren met kinderen vergt een andere aanpak, en het is prettig om te weten hoe je omgaat met kinderen die snel ontmoedigd raken door onverwachte gebeurtenissen. Voor ouders is het fijn als de gastouder verschillende benaderingen hanteert en flexibel is. Als de ene aanpak niet werkt, weet de gastouder een andere manier.

Vaak wordt in de media aangenomen dat een gastouder een kleinschalige opvang aan huis heeft, maar de gastouder die werkzaam is in een gezin wordt vaak vergeten, of men weet niet dat het bestaat. Er is ook een groot verschil met de oppas die ’s avonds op de bank tv kijkt terwijl de kinderen slapen. Deze oppassers zijn vaak jong, hebben geen kinder-EHBO-diploma en geen opleiding gehad over hoe om te gaan met verschillende ontwikkelingen bij kinderen. Een gastouder, of hij of zij nu een kleinschalige opvang aanbiedt thuis of naar een gezin thuis gaat, heeft een gedegen opleiding achter de rug en zorgt ervoor dat zijn of haar kinder-EHBO-diploma up-to-date blijft. De GGD controleert jaarlijks of alles in orde is, of de VOG nog klopt en hoe de gezinsdynamiek werkt.

Wanneer je tijdelijk de opvoeding overneemt van een gezin, ben je niet alleen maar bezig met het halen en brengen van kinderen, of het smeren van boterhammen. Je hebt gesprekken met oudere kinderen die te maken hebben met diverse ontwikkelingen, je communiceert met de ouders, je kunt snel handelen bij veranderingen, je speelt in op onverwachte situaties en je kunt met kinderen praten op verschillende niveaus. Je weet hoe je moeilijke gesprekken kunt voeren, en je kunt troosten en verzachten waar nodig. Je bent een verlengstuk van de opvoeding.

Niet voor niets is opvoeden de belangrijkste, maar ook zwaarste taak in deze wereld. Ouders hebben soms geen andere keuze dan hard te werken of maatschappelijk verantwoord werk te doen, waardoor ze niet de luxe hebben om veel vrij te nemen of een sabbatical te nemen. Het is voor hen dan ook een geruststelling om een betrouwbare gastouder in te schakelen die ervoor zorgt dat alles draait en die niet na een paar maanden stopt. Kinderen kunnen dan gewoon thuis zijn, hun huiswerk maken, vrienden uitnodigen en doen wat ze normaal ook doen. Het zorgt voor rust.

Het werk van een gastouder wordt over het algemeen niet goed betaald. Ik heb discussies gelezen op verschillende platforms waar werd berekend dat een gastouder met kinderopvang aan huis ‘lekker verdient’. Een gastouder aan huis moet echter beter kunnen onderhandelen en weten wat zij waard is, om niet het minimumloon te ontvangen. Hier ligt naar mijn mening ook een taak voor de gastouderbureaus, die dit beter moeten monitoren en afdwingen. Echter, na het vreselijke incident met het kinderdagverblijf in Amsterdam, heeft de overheid scherpe maatregelen getroffen om gastouders verplicht te koppelen aan bemiddelingsbureaus. Ouders moeten daar kosten voor betalen, maar ontvangen alleen op die manier kinderopvangtoeslag. Veel ouders vinden deze kosten hoog en vaak niet relevant. Bovendien maakt dit de onderhandelingspositie van een gastouder kleiner, waardoor zij eigenlijk het onderspit delven.

De reden waarom ik deze blogpost begon te schrijven, was eigenlijk om een boek te bespreken dat ik met mijn opleidingsbudget heb gekocht: “The Courage To Be Happy” van Ichiro Kishimi en Fumitake Koga. Dit boek gaat over de kracht van positieve psychologie en de keuze om elke dag momenten van blijheid te ervaren. Het is een taai boek met een verteller ‘The Philosopher’ en de noemer ‘jeugd’, die telkens vragen stelt waarop de verteller antwoord geeft. Dit gaat zo het hele boek door, 275 pagina’s lang. Ik haal er de zaken uit die voor mij relevant zijn en die ik denk te kunnen toepassen in mijn werk als gastouder.

Elke dag ontwikkel ik mijzelf, lees ik, en ervaar ik hoe waardevol het is om met kinderen te werken. Ik leer hoe hun brein werkt, hoe ze omgaan met stress, vriendschappen, liefde en verdriet. Zij zijn de mensen die straks volwassen zijn, en het is prachtig om onderdeel uit te maken van hun pad en route. Het feit dat ik heb geleerd hoe ik dit aanpak, hoe ik in het brein van een kind kan kijken en kan voelen wat ze nodig hebben, is mijn vak. Daar ben ik trots op. Ik mis echter de grootschalige erkenning. Niet van de ouders, die zijn blij, maar van de buitenwereld. Ik ben niet de oppas, ik ben gastouder. En een goede gastouder gaat, ondanks dat, vrolijk door met zijn of haar werk.