Karin Ramaker.

458 woorden, 2 minuten leestijd.

Ik wist niet precies wat ik kon verwachten toen ik door de miezerregen van het station naar het Nationaal Archief liep. Eenmaal binnen zag ik enkele mensen iets bestellen bij de koffiecorner, maar ik liep direct naar de balie om te vragen waar ik me moest melden voor mijn afspraak.

Ik had namelijk toestemming om een dossier van het Rode Kruis in te zien over mijn achter-achterneef. Kees, over wie ik al vaker geschreven heb, dook onder omdat hij niet wilde werken voor de Duitsers en raakte betrokken bij het verzet. Hoewel ik al veel onderzoek naar hem had gedaan, was er een kans dat ik nieuwe informatie zou ontdekken. Het was in ieder geval het proberen waard.

Bij de receptie werd ik gevraagd een bezoekerspas aan te maken. Een vrij norse jongeman nam een foto van me en wees me erop dat ik geen laptoptas, mobiele telefoon of pen mee mocht nemen. Ik mocht alleen notities maken op mijn laptop met de camera afgeschermd, of met een potlood in een notitieblok schrijven. Mijn overige spullen kon ik in een kluisje opbergen. Ik stuurde een bericht naar mijn vriend om te laten weten dat ik voorlopig niet bereikbaar zou zijn.

De beveiliger wilde mijn laptop, agenda en notitieblok controleren. Daarna mocht ik, met mijn pasje dat drie jaar geldig zou blijven – wel zo handig – door de poortjes. Aan de andere kant stond al iemand klaar achter een balie om me te informeren dat ik tóch foto’s mocht maken, aangezien mijn achter-achterneef al bijna honderd jaar geleden was overleden. “Vanwege privacyregels,” legde hij uit.

Ik liep terug door de poortjes om mijn telefoon uit het kluisje te halen. Bij de beveiliging moest ik de brief tonen die bevestigde dat ik foto’s mocht maken.

Aan een gereserveerde tafel opende ik de kartonnen doos voor me en haalde een dun, blauw mapje tevoorschijn. Meteen dacht ik: Het is erg weinig, dus waarschijnlijk weet ik al wat erin zit.

De papieren waren dun, getypt en duidelijk oud.

Eén brief was nieuw voor mij: een droevige mededeling van het Rode Kruis aan een broer, geschreven een jaar nadat mijn achter-achterneef was overleden. Ik besefte plots dat hij een jaar lang als vermist was beschouwd door zijn familie.

Dergelijke details heb je nodig als je iemands verhaal wilt reconstrueren. In Bar Laat (dat ik meestal de dag erna in stukjes terugkijk) vertelde Dimitri Verhulst over een film die hij maakte over iemand die overlijdt en door familie en aanwezigen wordt begraven:

“Ik geloof dat wij ons voortplanten via de verhalen die we achterlaten. Wanneer we doodgaan en begraven worden, stellen de mensen die wij achterlaten nog één keer een verhaal over ons samen.”

En dat is het precies.

340 woorden, 2 minuten leestijd.

Gisteravond tijdens de Q&A met Fran Lebowitz in het Amsterdamse DeLaMar Theater, geleid door Chazia Mourali, werd het mij vooral duidelijk hoe groot het verschil kan zijn tussen eerlijk en direct, maar humorvol en beleefd, en direct en kattig. Mourali zou het interview de eerste 45 minuten leiden, waarna het publiek vragen mocht stellen.

Het interview begon echter wat stroef. Chazia gaf duidelijk aan dat ze niet gefotografeerd wilde worden en deed dat op een vrij scherpe, schreeuwerige toon richting het publiek. Later herhaalde ze dit nogmaals, wat de sfeer niet hielp.

Chazia wilde vooral praten over Fran’s herinneringen aan het New York van vroeger, met figuren als Andy Warhol en Toni Morrison. Fran reageerde droogjes: “They’re all dead now,” waarmee ze duidelijk maakte dat de gebeurtenissen uit de jaren zeventig voor haar minder relevant waren.

Hoewel beide vrouwen direct waren, viel het op hoe groot het verschil was tussen snauwerig direct en ongekend beleefd direct. Gelukkig mocht het publiek vragen stellen, waardoor de laatste 45 minuten hilarisch werden.

Iemand uit de zaal vroeg of kunst altijd een functie heeft, waarop Fran Lebowitz zei:

‘I don’t think food is art. I don’t think an architect is an artist. This would put a baker in the same category, frankly, as an architect, because an architect has clients. In fact, if you have a client and you’re making something that has use, like a building, then it’s not a pure form like writing or music or painting or stuff or something like that. That’s what I mean. Here’s my definition: Art should be useless. When it has utility, it can be artistic, it can be artful, but it’s not art.’

Toen het tijd was om te gaan, zei Fran beleefd maar kordaat: “Thank you” en liep in haar typische drafje het podium af, op weg naar de rode zaal om haar boek te signeren.

Wat ik al vaker denk en soms uitspreek dacht ik gisterenavond ook: Er zijn vele manieren om iets te zeggen, take your pick.

Check dit ook even.

172 woorden, 1 minuut leestijd.

Het is alsof je je telkens in een doolhof bevindt wanneer je probeert iemand anders te doorgronden. Sommige doolhoven, breinspinsels, zijn echter niet te doorgronden. Soms wil je die diepte ingaan omdat je de ander beter wilt begrijpen, terwijl je er op andere momenten liever ver vandaan blijft, omdat het onbegrijpelijk is.

Waarom voelt de ene persoon de constante behoefte om een punt te maken, enkel om gehoord te worden, om de aandacht naar zich toe te trekken of een ander te overschaduwen, terwijl een ander zwijgt en zijn gedachten voor zichzelf houdt? Iedereen gaat op een eigen manier om met die dynamiek.

Het is fascinerend om van een afstand te kijken naar diegene die, zelfs als alles al gezegd is, nog iets toevoegt – niet per se omdat het nodig is, maar omdat het lijkt te gaan om het willen maken van een punt, om de aandacht te vangen, begrepen te worden. Waarom voel jij je zo onbegrepen? Ik observeer, registreer en denk er het mijne van.

Hij was daar. Hij hipte over de gestrande schelpen, veerde op in de wind en landde op zijn poten. Hij liep met ons mee, niet alleen langs de lijnen van zand, maar ook in onze gedachten. Zo wil ik het bedenken.

Het strand van Monster.

241 woorden, 1 minuut leestijd.

Sinds ik (tijdelijk) niet meer kan en mag fietsen – het sturen, plotseling remmen en afstappen doen te veel pijn en mijn schouder herstelt daardoor niet – loop ik elke ochtend en middag van het Centraal Station langs het uitgestrekte Malieveld. Pas als je er staat, besef je hoe groot dat veld eigenlijk is. In de vroege ochtend joggen mensen er, soms met een felle lamp op hun borst, soms met een hond naast zich. Aan één kant van het Malieveld is het donker, bijna zonder verlichting. Ik kies de verlichte kant, langs de rijbaan, waar ik de hoge gebouwen in de verte zie opdoemen als ik omkijk.

’s Avonds wandel ik terug naar het station. Onderweg zie ik mensen op bankjes zitten, vaak met fietsen, rugzakken of grote tassen. Ze zijn er eigenlijk al de hele middag. Sommigen ken ik inmiddels; we groeten elkaar. Ik hoor verschillende accenten. Ze zitten tussen stelletjes die, met een glas wijn uit hun tas getoverd, van de ondergaande zon genieten. Het wordt nu steeds sneller donker.

Maar er zijn ook mensen die diezelfde bankjes gebruiken als slaapplaats, in de kou, onder de blote hemel. Ik vermoed dat het arbeidsmigranten zijn, die ooit in de kassen werkten of vlees van het bot sneden, maar nu ineens op straat beland zijn. Ze doen niemand kwaad. Sommigen rusten even uit, anderen verzamelen hun spullen om verder te gaan. Ik zie hen wegfietsen op avonden zoals deze.