308 woorden, 2 minuten leestijd.
Ik probeer hem als een gewone jongeman te zien. Net volwassen, opgegroeid in een dorp in Nederland, onder de rivieren. Waar kermis, carnaval en naar de kerk gaan belangrijk zijn. We schrijven 1939. Niemand denkt er echt over na, turend over de weilanden—ook hij niet. Hij heeft andere zorgen: zijn moeder is ernstig ziek en ligt in een ziekenhuis in Tilburg.
Als jongste van zeven kinderen voelt hij zich wellicht ondergesneeuwd. Zijn broers en zussen nemen het voortouw, regelen zaken voor hun vader. De winkel moet open blijven, de spullen verkocht.
In 1939 voelt de warme lucht in juni nog gewoon warm, misschien een beetje klam en vochtig. De mensen lopen over zandpaden, ze winkelen, ze werken en komen ’s avonds moe thuis. ‘Wat schaft de pot?’ wordt er gevraagd. Ze bidden, drinken koffie, lezen de krant en gaan naar bed.
Hoe voel je een kantelpunt als het al gekanteld is? Je herkent een kantelpunt pas als het te laat is, als er schade is toegebracht, de woorden zijn uitgesproken. Woorden die langs oren vliegen, maar ergens, tijdens het wegwaaien, minder sterk worden. Er was ergens een gefluister hoorbaar. De een hoort het, de ander haalt zijn schouders op.
Zijn moeder sterft in het ziekenhuis, en daar ligt de focus. Ze moeten een begrafenis regelen, praten met de pastoor van de Laurentiuskerk, de kerk schuin tegenover hun huis.
Het is maar een wandeling van huis naar de kerk, en weer terug. Terwijl anderen hun zorgen uiten bij de groenteboer, de buren en in het café, onder het genot van een biertje of een jenever—dat praat wat gemakkelijker—zijn er ook mensen met hun eigen problemen. Wereldproblemen lijken dan zo ver weg, totdat de kerkklokken luiden, de radio harder wordt gezet en er plakkaten verschijnen op de winkelruiten. Langzaam maar zeker daalt het in.
1939 wordt 1940.
