Ik weet nog goed dat ik de documentaire zag en verbaasd was. Twee kunstenaars, man en vrouw, schilder en beeldhouwer, compleet opgaand in de kunst. De kunst was hun adem, en zonder die kunst was er eigenlijk niet zoveel. Hun atelier aan huis was hun woning. Daar werd geleefd, gewerkt en geademd. Er was eigenlijk helemaal geen ruimte voor zonen en dochters. Als de kinderen uit school kwamen moesten zij zichzelf vermaken want mama was beelden aan het maken en papa was schilderen. Ook als zij met z’n vieren naar een museum gingen, kregen de kinderen een notitieboekje in hun handen gedrukt en werden ze weggestuurd. Vader en moeder moesten kunst bekijken. Daar hoorden geen vragen bij van kinderen. Teveel afleiding. Francesca werd een kunstenaar. Logisch zou je denken. Ze fotografeerde zichzelf, meestal naakt, en leek op deze manier zichzelf te laten verdwijnen terwijl ze ook de aandacht vroeg. Een contradictie die me fascineerde. Pas geleden was ik bij Foam in Amsterdam en bezocht de expositie. Een mengeling van poëzie, melancholie en koude afstand.
“Am I in the picture? Am I getting in or out of it? I could be a ghost, an animal or a dead body, not just this girl standing on the corner…?” — Francesca Woodman.
– uit haar dagboek.
Francesca Woodman verhuisde naar New York en probeerde ‘aan de bak’ te komen wat moeizaam ging. In die periode had ze last van depressies wat uiteindelijk resulteerde in een zelfdoding. In de documentaire spreekt haar moeder Betty Woodman over het idee zwanger te zijn om mee te maken hoe dat zou zijn. ‘Ik dacht er verder niet over na dat er ook een enorme verantwoordelijkheid aan verbonden was.’ Dat ‘that child’, zoals zij vaker in de documentaire zal zeggen, ‘veel aandacht nodig zou hebben.’ Er was duidelijk weinig ruimte en warmte voor het kind Francesca. De broer, ook kunstenaar, wordt in deze documentaire een paar keer geïnterviewd maar veel meer krijgen we over hem en zijn leven niet te zien.
“I was inventing a Language for people to see…” Francesca Woodman.
(last journal entry. January 19, 1981)
Kunst is prachtig en functioneel. Laatst vertelde mijn oppaskind over Mooriaan. Dat hij in de klas Mooriaan had geschilderd. Ik begreep ‘m eerst niet helemaal. Mooriaan? Oh, wacht, Mondriaan! Creativiteit is vreselijk belangrijk, niet alleen om je op een speelse manier te ontwikkelen en te ontdekken. Maar ook omdat expressie zo belangrijk is. Als je niet kunt praten, niet kunt zeggen wat er speelt in je hoofd en je hart, teken dan. Of schilder. Raak mensen. Schrijf. Boetseer. Maak!
En toch was Francesca, ondanks haar fotografie, niet echt gelukkig en heeft ze maar tot haar twee-en-twintigste kunnen maken. De expositie is de moeite waard om eens te gaan zien, mocht je toch in Amsterdam zijn.
